W populacji dziecięcej dominuje ból ostry. Nie zawsze zdajemy sobie sprawę, że najczęstszą przyczyną takiego szybko ustępującego odczucia jest jatrogenny ból ostry towarzyszący wielu procedurom medycznym (takim jak: pobranie krwi, zastrzyki dożylne, domięśniowe, szczepienia, leczenie zębów). Krótkotrwały, silny ból ostry najczęściej związany jest z urazami, którym dzieci ulegają dość często. Ból o bardzo dużym nasileniu jest powikłaniem poważnych i zagrażających życiu urazów wielonarządowych (wypadki, próby samobójcze itp.). Dłużej trwający ból ostry ma charakter ochronny i stanowi objaw ostrej choroby, w tym wymagającej interwencji chirurgicznej (np. tzw. ostry brzuch). W sytuacjach incydentalnego bólu ostrego za skuteczne leczenie odpowiada pediatra. Natomiast w sytuacji ciężkiego bólu, zwłaszcza pooperacyjnego, pourazowego, oparzeniowego czy nowotworowego, za leczenie odpowiedzialni są anestezjolodzy.

Ból przewlekły u dzieci stanowi najczęściej powikłanie chorób układowych i przewlekłych. Ból przewlekły występuje znacznie rzadziej niż ból ostry i wymaga wielokierunkowych działań, za które odpowiedzialni są zarówno pediatrzy (zwłaszcza pracujący w poradni i wybrane specjalności medyczne), jak i specjaliści leczenia bólu (hospicja dziecięce, poradnie leczenia bólu, anestezjolodzy). Leczenie bólu przewlekłego wymaga holistycznego ujęcia i wielospecjalistycznej opieki. Skuteczne leczenie bólu jest nie tylko etycznym obowiązkiem lekarza zapisanym w Kodeksie etyki lekarskiej oraz w odnośnych dokumentach prawnych, lecz także prawnym obowiązkiem, podlegającym penalizacji w razie zaniechania skutecznych działań. Wymogi prawne znalazły odzwierciedlenie w prowadzonej przez lekarzy dokumentacji medycznej pacjenta z bólem i wymuszają skuteczne leczenie, ale przede wszystkim obserwację pacjenta i zmian nasilenia bólu, a ich nieprzestrzeganie także podlega penalizacji.

Pain treatment in children. The Polish Society of Paediatrics and the National Paediatric Consultant’s recommendations

Marek W. Karwacki, Jan Styczyński, Teresa Jackowska, Artur Mazur, Ewa Toporowska‑Kowalska, Tomasz Szczepański, August Wrotek, Łukasz Dembiński, Iwona Beń-Skowronek, Anna Medyńska, Katarzyna Plata-Nazar, Piotr Hartmann, Tomasz Jarmoliński, Paweł Łaguna, Jarosław Peregud-Pogorzelski

Pełna treść Rekomendacji dostępna jest w 4 numerze „Przeglądu Pediatrycznego” 2024; 53 (4): 8-29, pod linkiem: https://przegladpediatryczny.pl/magazine/shownumber/556/4-2024.html/m626

Przypominamy, że dla aktywnych Członków Polskiego Towarzystwa Pediatrycznego – dostęp do pełnej wersji „Przeglądu Pediatrycznego” jest bezpłatny.